Magna Carta
Magna Carta
Magna Carta'nın imzalanmasını konu edinen temsili bir resim
Mezopotamya Uygarlıklarının ardından -esas olarak moderniteyle ortaya çıkacak- İnsan Hakları düşünce ve pratiğinin öncülleri denebilecek görüşler ve kimi uygulamalar Hint, Çin, Antik Yunan ve Roma Uygarlıklarında da kendini göstermekte gecikmedi. Özellikle Antik Roma’da insanların yaşam süreçlerinde yazılı olmayan bazı yasaları takip etme eğilimine sahip oldukları gözleminden yola çıkılarak, ileride İnsan Hakları düşüncesinin önemli dayanaklarından biri olacak olan “Doğal Hukuk” kavramı yeşerdi. Ama esaslı bir ilerleme için M.S. 13. yüzyılı beklemek gerekecekti.
1215 yılında İngiliz Kralı Yurtsuz John tarafından imzalanan Magna Carta veya diğer adıyla “Büyük Şartname” birçokları tarafından insan hakları düşüncesinin oluşumunda önemli bir kilometre taşı olarak kabul edilmektedir. Önceleri İngiltere’nin kimi kadim yasa ve geleneklerini ihlal ederek keyfi bir iktidar süren İngiliz Kralı Yurtsuz John, bu tarihte halkın ve kimi aristokratların baskısıyla daha sonradan insan hakları düşüncesinin ilham kaynaklarından biri olacak bazı hakları içeren bir belgeyi imzalayarak ilan etmek durumunda kaldı. Bu haklar arasında kilisenin iktidarın vesayetinden çıkarılması, özgür yurttaşların mülkiyet sahibi olma ve miras haklarının kabulü ile yine bu insanların aşırı vergilerden korunacağı vaadi vardı. Ayrıca mülk sahibi dullar için istemedikleri takdirde yeniden evlenmeye zorlanmama hakkı getiren bu belgede, yargı süreci için belirli bazı standartlar getirildi –örneğin belgenin 39. maddesinde “hiçbir özgür kimse kendi denklerinin hukuken geçerli bir hükmü ya da ülke yasalarının gerektirdiği durumlar dışında tutuklanamaz, hapse atılamaz, mallarından ve yasal haklarından yoksun bırakılmaz” denmektedir- ve kanun önünde eşitlik ilkesi dillendirildi. Magna Carta aynı zamanda rüşveti ve görevi kötüye kullanmayı yasaklayan kimi hükümleri de içinde barındırıyordu.
İnsanların hak elde etmesi ve bunun yazılı hale getirilmesi bağlamında Magna Carta’yı andıran bir diğer başarılı girişim de 1525 yılında Alman köylülerinin, Alman asillerine kabul ettirdikleri “Suebya Maddeleri” veya diğer bilinen adıyla “Köylülerin 12 Maddesi”dir. Bu belge ile Alman köylüleri kendi rahiplerini seçme, avlanma, orman ürünlerinden faydalanma, angaryanın sınırlandırılması, tarımsal ürünlerden makul ölçüde pay alma ve miras gibi haklar elde etmişlerdi.
Yorumlar
Yorum Gönder