Göçmen Hakları
Göçmen Hakları
Bugün yüz milyonlarca kişi kendi köken ülkelerinin dışında yaşıyor. Bu rakamın kabaca yarısı kadındır ve yüzde 90 kadarı aileleri olan göçmen işçilerdir. Uluslararası göçmenlerin sadece yüzde 8'inden biraz fazlası mültecidir. Eğitim seviyesi az olan göçmenler, bir de çalıştıkları ülkede yasal statüye sahip değillerse sömürüye ve kötüye kullanmaya karşı daha savunmasız hale gelmektedirler. Birçok ülkede göçmen işçilerin sosyal refah ve korunma sistemlerine katılım fırsatları neredeyse yok gibidir.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), göçmen hakları konusunda kapsamlı tecrübe sahibidir. Bu haklar ILO Temel Çalışma Standartlarına da dahildir. ILO'ya göre, kendi ülkelerinin dışında çalışan insanların sayısının önümüzdeki on yıllar boyunca önemli ölçüde artması bekleniyor. ILO'nun Göçmen Hakları Programı, göçmenlerin haklarını savunmaya, ülkelere düzenlenmiş göç için iyi sistemler bulmaya ve göçmenler hakkında bilgi yaymaya yardım ediyor.
ILO kapsamında, göçmen hakları konusunda iki sözleşme imzalanmıştır (1949 ve 1975). ILO sözleşmelerini onaylayan ülkeler, göçmen haklarını uygulamak için yaptıkları çalışmalara dair düzenli rapor hazırlamaktadır.
Öte yandan “Tüm Göçmen İşçilerin ve Ailelerin Üyelerinin Haklarının Korunmasına Dair BM Sözleşmesi” ise 1990 yılından bu yana göçmen işçilerin haklarını savunan yeni bir sözleşme olarak uygulamada yerini almıştır. Sözleşmedeki hakların fiiliyatta uygulanıp uygulanmadığını denetleyen bir izleme komitesi de yine BM’nin kurumsal yapısı içinde çalışmaktadır. Bu sözleşmenin 11. maddesinin 1 ve 2. fıkraları aynen şöyledir:
“1. Hiçbir göçmen işçi veya aile ferdi esarete veya zorbalıkla çalıştırılmaya tabi tutulamaz.
2. Hiçbir göçmen işçi veya aile ferdinden güç kullanılarak veya zorla çalışma talebinde bulunulamaz.”
Yine aynı sözleşmeyle (madde 25) göçmenlerin çalışma hayatındaki kimi hakları şu şekilde güvence altına alınmıştır:
“ 1. Göçmen işçiler ücretler ve aşağıda belirtilen diğer konularda İstihdam Devletinin vatandaşlarına uygulanan muamelelerden daha olumsuzuna maruz kalmayacaklardır:
a) Fazla mesai, çalışma saatleri, hafta sonu tatili, ücretli tatil, güvenlik, sağlık, iş ilişkisinin sona erdirilmesi ile bu terimin kapsamı içine giren ulusal yasa ve uygulamalarda yer alan diğer çalışma şartları,
b) Asgarî istihdam yaşı, evde çalışmanın kısıtlanması gibi istihdam konuları ile ulusal yasaların ve uygulamaların kapsamı içerisine giren diğer istihdam konuları.
2. Özel istihdam sözleşmeleriyle bu maddenin 1. paragrafında yer alan eşitlik ilkesinden feragat edilmesi yasalara aykırı olacaktır.
3. Taraf Devletler, göçmen işçilerin, çalıştıkları ülkede ikametleri ve istihdamları konusunda herhangi bir düzensizlik nedeniyle, bu ilke uyarınca kazandıkları haklardan mahrum kalmamalarını teminen tüm uygun önlemleri alacaklardır. Özellikle, işverenler yasal ve sözleşmeye dayanan yükümlülüklerinden kurtulamayacaklar ve böyle bir düzensizlik nedeniyle sorumlulukları hiçbir şekilde sınırlanamayacaktır.”
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), göçmen hakları konusunda kapsamlı tecrübe sahibidir. Bu haklar ILO Temel Çalışma Standartlarına da dahildir. ILO'ya göre, kendi ülkelerinin dışında çalışan insanların sayısının önümüzdeki on yıllar boyunca önemli ölçüde artması bekleniyor. ILO'nun Göçmen Hakları Programı, göçmenlerin haklarını savunmaya, ülkelere düzenlenmiş göç için iyi sistemler bulmaya ve göçmenler hakkında bilgi yaymaya yardım ediyor.
ILO kapsamında, göçmen hakları konusunda iki sözleşme imzalanmıştır (1949 ve 1975). ILO sözleşmelerini onaylayan ülkeler, göçmen haklarını uygulamak için yaptıkları çalışmalara dair düzenli rapor hazırlamaktadır.
Öte yandan “Tüm Göçmen İşçilerin ve Ailelerin Üyelerinin Haklarının Korunmasına Dair BM Sözleşmesi” ise 1990 yılından bu yana göçmen işçilerin haklarını savunan yeni bir sözleşme olarak uygulamada yerini almıştır. Sözleşmedeki hakların fiiliyatta uygulanıp uygulanmadığını denetleyen bir izleme komitesi de yine BM’nin kurumsal yapısı içinde çalışmaktadır. Bu sözleşmenin 11. maddesinin 1 ve 2. fıkraları aynen şöyledir:
“1. Hiçbir göçmen işçi veya aile ferdi esarete veya zorbalıkla çalıştırılmaya tabi tutulamaz.
2. Hiçbir göçmen işçi veya aile ferdinden güç kullanılarak veya zorla çalışma talebinde bulunulamaz.”
Yine aynı sözleşmeyle (madde 25) göçmenlerin çalışma hayatındaki kimi hakları şu şekilde güvence altına alınmıştır:
“ 1. Göçmen işçiler ücretler ve aşağıda belirtilen diğer konularda İstihdam Devletinin vatandaşlarına uygulanan muamelelerden daha olumsuzuna maruz kalmayacaklardır:
a) Fazla mesai, çalışma saatleri, hafta sonu tatili, ücretli tatil, güvenlik, sağlık, iş ilişkisinin sona erdirilmesi ile bu terimin kapsamı içine giren ulusal yasa ve uygulamalarda yer alan diğer çalışma şartları,
b) Asgarî istihdam yaşı, evde çalışmanın kısıtlanması gibi istihdam konuları ile ulusal yasaların ve uygulamaların kapsamı içerisine giren diğer istihdam konuları.
2. Özel istihdam sözleşmeleriyle bu maddenin 1. paragrafında yer alan eşitlik ilkesinden feragat edilmesi yasalara aykırı olacaktır.
3. Taraf Devletler, göçmen işçilerin, çalıştıkları ülkede ikametleri ve istihdamları konusunda herhangi bir düzensizlik nedeniyle, bu ilke uyarınca kazandıkları haklardan mahrum kalmamalarını teminen tüm uygun önlemleri alacaklardır. Özellikle, işverenler yasal ve sözleşmeye dayanan yükümlülüklerinden kurtulamayacaklar ve böyle bir düzensizlik nedeniyle sorumlulukları hiçbir şekilde sınırlanamayacaktır.”
Yorumlar
Yorum Gönder